Parasal Milli Gelir Analog Bilgisayarı (MONIAC), makro ekonomik ilişkileri modelleyen bir analog simülatör olarak tanımlayabileceğimiz hidrolik bir makinedir. Ünlü iktisatçı A.W. Phillips tarafından 1949’da icat edilmiş ve sınırlı sayıda üretilmiştir. Makinede su sirkülasyonu, ekonomideki paranın dolaşımını gösterir. Su makineyi dolaştırırken hanehalkı, firmalar, devlet, ihracat ve ithalat segmentleri gibi birimlerin ekonomik davranışları ve bu davranışların etkilediği ekonomik değişkenler gözlemlenebilmektedir. Bu makinenin çalışma prensibi hem Keynesyen hem de Klasik iktisat okullarının ekonomik işleyişle ilgili varsayımlarını yansıtmaktadır. Makine 1950’li yıllarda, emekli öğretim üyelerinden Prof. Dr. Besim Üstünel tarafından İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne getirildi. O dönemde uluslararası akademik camiada sansasyonel bir bilimsel üretim olan makine, böylelikle çok kısa sürede Türkiye’ye getirilmiş oldu. Makinenin icadından çok kısa bir süre sonra Türk yüksek öğrenimine dahil edilmesi, İktisat Fakültesi’nin güncel bilimsel gelişmelere uyum sağlama yeteneğinin önemli bir göstergesidir. MONIAC, İktisat Fakültesi tarafından 2017 yılında başlatılan bir proje ile yeniden faaliyete geçmesine rağmen, eskiden temel işlevlerinden biri olan derslerde aktif kullanımı mümkün değildir. Ancak bu analog makineden yola çıkarak proje kapsamında gerçekleştirdiğimiz dijital simülasyon bir eğitim aracı olarak kullanılabilmektedir. MONIAC, restore edilmiş orijinal haliyle, İktisat Fakültesi’nin tarihi bir değeri olarak fakülte tarafından korunmaktadır.

Susam, N., Yıldırım, N., & Bektaş, H. (2021). Milli Gelir Hesaplama Makinesi (Moniac): İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ndeki Tarihsel Süreci. İstanbul İktisat Dergisi, 71(1), 1-19. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2021-944190

1950’li yıllarda Prof. Dr. Besim Üstünel’in çabalarıyla, Prof. Dr. Refii Şükrü Saydam’ın dekanlığı döneminde makine İstanbul Üniversitesi’ne getirilmiştir.

Prof. Dr. Besim Üstünel bu makine ile LSE’de doktora eğitimi gördüğü yıllarda tanışmış, İstanbul Üniversitesi’ne getirilmesini sağlamış ve öğretim üyesi olarak görev yaptığı yıllarda derslerde kullanmıştır.